در محوطه آرامگاه فردوسی، هنرمند دیگری نیز در خاک آرمیده است. مهدی اخوان ثالث، شاعر پرآوازه و موسیقی پژوه ایرانی بود که در ۱۰ اسفند ۱۳۰۷ در مشهد متولد شد و در ۴ شهریور ۱۳۶۹ در تهران از دنیا رفت.
مزار وی در بخش غربی مجموعه آرامگاهی فردوسی و در ضلع جنوبی موزه قرار دارد و تندیسی از نیم تنه وی در کنار آن نصب شده است. اطراف مزار وی همه ساله در روز چهارم شهریور میزبان خانواده و دوست دارانش می شود که برای برگزاری مراسم به این مکان می آیند.
مهدی اخوان ثالث
مهدی در ۱۰ اسفند ۱۳۰۷ در مشهد به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در زادگاه خود گذراند و از هنرستان صنعتی مشهد فارغ التحصیل شد. دو سالی پس از فارغ التحصیلی را در مشهد سپری کرد تا اینکه در سال ۱۳۲۷ راهی تهران شد و در استخدام وزارت فرهنگ وقت درآمد.
اخوان در سال ۱۳۲۹ با دختر عمویش، ایران ازدواج کرد و صاحب سه دختر و سه پسر شد.
قریحه و ذوق شاعری
پدر مهدی عطار بود و مادرش زنی خانه دار. پدر و مادر او هر دو به شعر و ادبیات فارسی علاقه مند بودند و مادرش گهگاهی به شیوه ی شاعران خراسانی، می سرود. او از همان کودکی به شعر و موسیقی علاقه مند شد؛ پیش استاد سلیمان روح افزا تارنوازی را آموخت و به انجمن «ادبی خراسان» رفت و آمد پیدا کرد.
اخوان از جوانی شعر می سرود. او استعداد و توانایی قابل توجهی در سرود شعر کلاسیک داشت. برخاستن از خطه ی خراسان و روحیه ی او موجب شده بود که او به سبک پرصلابت شاعران خراسان توجهی ویژه داشته باشد و این امر در زبان و بافت شعر نمایان شود.
مجموعه شعر «ارغنون» حاصل سال های جوانی اخوان، گویای این تأثیر از سبک خراسانی شعر فارسی است.
م. امید
مهدی اخوان ثالث را در کنار نیما یوشیج، احمد شاملو، سهراب سپهری و فروغ فرخزاد در شمار بزرگترین شاعران معاصر ایرانی دانسته اند. مهدی اخوان ثالث که با تخلص «م. امید» شعرهایش را امضا می کرد یکی از دنباله رو های سبکی بودی که نیما در شعر فارسی پیش گرفته و توانسته آن را در ادبیات فارسی تثبیت کند.
کودتای ۲۸ مرداد
کودتای ۲۸ مرداد یکی از حوادثی است که تأثیر بسزایی بر روحیه شاعران معاصر ایران گذاشته است. حوادث منجر به این کودتا و خفقان و ناامیدی که به دنبال آن گریبانگیر جامعه ایران شد، در شعر اخوان هم نمود یافته است.
اخوان مجموعه شعر «زمستان» را در ۱۳۳۴ تحت تأثیر شرایط آغاز دهه ی چهل منتشر کرد. شعر «زمستان» اخوان یکی از عالی ترین شعرهای معاصر زبان فارسی که علاوه بر اینکه به خوبی شرایط اجتماعی- سیاسی ایران را در آن زمان روشن می سازد، پایبندی و تأثیرپذیری اخوان از سبک کهن خراسانی را هم نشان می دهد.
اخوان پس از کودتای ۲۸ مرداد، چون بسیاری دیگر از شاعران آزادی خواه اندکی به زندان افتاد و این امر در آثار او نمود پیدا کرده است.
او پس آزادی از زندان، به هیچ حزب یا دسته ی سیاسی نپیوست و در روزنامه ی «ایران ما» و رادیو مشغول به نوشتن شد.
اخوان پس از زمستان، «آخر شاهنامه» را در سال ۱۳۳۸ و «از این اوستا» را در سال ۱۳۴۴،منتشر کرد.
اخوان پس از انقلاب اسلامی
اخوان پس از انقلاب مدتی در سازمان «انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی» مشغول به کار شد ولی پس از مدتی کوتاه بیرون آمد و سالهای پایانی عمر خود را در تنهایی گذراند.
او پس از انقلاب مجموعه ی «ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم» را در سال ۱۳۶۸ را منتشر کرد.
سبک شعر و شاعری اخوان
گرچه شهرت اخوان در شعر معاصر ایران، به خاطر استعداد و توانایی او در سرودن شعر آزاد نیمایی است ولی او توانای قابل توجهی در سرودن شعر کلاسیک داشت.
اخوان توانست صلابت و پختگی حاضر در سبک کهن خراسانی را وارد شعر نو ایران کند و زبان و بافتی نو بیافریند.
توجه به مسائل اجتماعی- سیاسی، کاستی های زندگی مدرن ایران و توجه به معیارهای اخلاقی فرهنگ ایرانی از مهترین موضوعاتی اند که در شعر او جلوه می کنند.
سال پایانی زندگی
اخوان سال های پایانی عمر خود را در تنهایی و عزلت گذراند. در سال پایانی عمر او، به دعوت خانه ی فرهنگ معاصر آلمان، راهی اروپا شد و مدتی کوتاه را به گشت و گذار در آلمان، انگلستان، دانمارک، سوئیس و نروژ گذراند و با بسیاری از دوستانش که پس از انقلاب از ایران رفته بودند دیدارکرد.
اخوان پس از بازگشت از اروپا بیمار شد و پس از سپری کردن بیماری کوتاه مدتی از دنیا رفت.
آرامگاه اخوان ثالث
پیکر اخوان را پس از مرگ به توس بردند و در گوشه ای از آرامگاه فردوسی، پشت موزه به خاک سپردند.
